Το Ιστορικό του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος

Η διδασκαλία των Γεωγνωστικών μαθημάτων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, για να φτάσει στο σημερινό της επίπεδο στα πλαίσια του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος , έχει διανύσει μία μακρά πορεία σε βάθος χρόνου, τις απαρχές της οποίας θα πρέπει να αναζητήσουμε στην πρώτη φάση λειτουργίας του Πανεπιστημίου. Πιο συγκεκριμένα: Στον οργανισμό λειτουργίας του Πανεπιστημίου το 1939, ορίζεται –μεταξύ των άλλων μονίμων τακτικών εδρών- η θεσμοθέτηση έδρας Φυσικής Ιστορίας, με γνωστικά αντικείμενα Ζωολογίας Ορυκτολογία, Γεωλογία και Βοτανική.

Στον Οργανισμό λειτουργίας του Πανεπιστημίου του 1839 στις μόνιμες τακτικές έδρες ορίζεται μεταξύ άλλων και η έδρα της Φυσικής Ιστορίας με γνωστικά αντικείμενα Ζωολογία, Ορυκτολογία, Γεωλογία και Βοτανική. Ως υποχρεωτικά μαθήματα με διάταγμα του ιδίου έτους, μεταξύ των άλλων ορίζονταν και το μάθημα της Ορυκτολογίας και Γεωλογίας, ο δε Καθηγ. Ηρ. Μητσόπουλος ολοκλήρωνε τα μαθήματα της Φυσικής Ιστορίας σε δύο έτη. Το 1843 ο τότε πρύτανης Κ. Ασώπιος προσπαθεί να προσελκύσει την προσοχή της κυβέρνησης για τις φυσιογνωστικές σπουδές και λέγει στη λογοδοσία του: " Η Φυσική Ιστορία χρήζει πλειόνων της μίας καθέδρας ως η Ορυκτολογία, αναγκάζουσα ούσα ίνα εξερευνήσασα τον ανεξερεύνητον έτι δε και παρθένον τόπον της Ελλάδος, αναδείξει τους κεκρυμμένους αυτού θησαυρούς, απαιτεί βεβαίως ιδιαίτεραν καθέδραν κλπ. ήθελαν καταστήσει το ίδρυμα τούτο και λαμπρότερο και κοινωφελέστερον". Ο καθηγ. Ηρ. Μητσόπουλος (1845-94) της Φυσικής Ιστορίας διαδέχθηκε τον Κυρ. Δομνάδο (1837-1845), τον πρώτο διδάξαντα Συστηματική Ορυκτολογία.

O Κ. Μητσόπουλος, πρύτανης του έτους 1900-1901, προτείνει και θεωρεί αναγκαίο να διαιρεθεί η Φιλοσοφική σχολή στη σχολή της Φιλολογίας και στη Σχολή των Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών. Οι πρώτες όμως ιδέες ανεξαρτησίας της Φυσικομαθηματικής Σχολής διατυπώθηκαν από τον πρύτανη Π. Κυριακού (1882-1883), αλλά επίσης οι προς τούτο κινήσεις ενετάθησαν επί της πρυτανείας του Αν. Χρηστομάνου (1896-1897), που προτείνει εκτός των άλλων να διορισθούν και καθηγητές της Γεωλογίας, της Ορυκτολογίας και της Παλαιοντολογίας, τονίζοντας και αυτός την ανάγκη του χωρισμού της Φυσικομαθηματικής Σχολής από τη Φιλοσοφική Σχολή.

Το έτος 1904 πραγματοποιείται η διαίρεση της Φιλοσοφικής Σχολής σε δύο σχολές, την Φιλοσοφική Σχολή και στη Σχολή των Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών.

Το έτος 1922 ορίζεται ότι η Φυσικομαθηματική Σχολή περιλαμβάνει 18 έδρες μεταξύ των οποίων αυτές της Ορυκτολογίας και Πετρολογίας, της Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας και της Γεωγραφίας. Το προστίθενται και έκτακτες αυτοτελείς έδρες όπως της Κρυσταλλογραφίας κ.α.. Το 1935 με το νόμο 5343 ιδρύεται ως 5ο τμήμα της Φυσικομαθηματικής σχολής, το Φυσιογνωστικό Τμήμα και έτσι η Σχολή απονέμει μεταξύ των άλλων, και το πτυχίο Φυσιογνωσίας και Γεωγραφίας, που συνδυάζει τις κατευθύνσεις των Βιολογικών και Γεωλογικών επιστημών. Το 1970 το Τμήμα Φυσιογνωσίας και Γεωγραφίας διαχωρίζεται στα αυτοτελή τμήματα της Βιολογίας και Γεωλογίας, με απονομές αντίστοιχων πτυχίων. Η ιστορία του χώρου των Γεωλογικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών μέχρι του έτους 1982 και τη θεσμική αλλαγή του Ν.1268, ταυτίζεται με την ιστορία των Εδρών και των Καθηγητών που δίδαξαν σε αυτές και περιγράφεται σύντομα στις επόμενες παραγράφους.

Ο Κ. Μητσόπουλος δίδασκε το μάθημα της Ορυκτολογίας έως το έτος 1910, ενώ το έτος 1896 ιδρύονται το εργαστήριο και το Μουσείο Ορυκτολογίας και Πετρολογίας. Το 1910 εκλέγεται Καθηγητής της ομώνυμης Έδρας ο Κ. Κτενάς που δίδαξε μέχρι το θάνατό του το 1935. Το επόμενο έτος εκλέγεται Καθηγητής στη ίδια Έδρα ο Γ. Γεωργαλάς, που παρέμεινε στη θέση αυτή έως το έτος 1946. Στη συνέχεια εξελέγησαν Καθηγητές οι Αν. Γεωργιάδης (1946-1965) και Γρ. Μαράκης (1973-1994).

Η Έδρα Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας και το ομώνυμο Εργαστήριο και Μουσείο ιδρύονται από τον Καθηγ. Θ. Σκούφο μετά το διορισμό του στην αντίστοιχη έδρα το 1906.

Με πολλές ανασκαφές, τις οποίες ενεργούσε σε διάφορα μέρη της Ελλάδος εμπλουτίζει πολλαπλώς το Εργαστήριο και Μουσείο σε απολιθώματα για χρήση ασκήσεων των φοιτητών και πλουτισμό της εκθέσεως του Μουσείου. Μετά τον Καθηγ. Σκούφο (1906-36) αναλαμβάνει τη διεύθυνση του Εργαστηρίου και Μουσείου ο Καθηγ. Μ. Μητσόπουλος (1939-67), και στη συνέχεια ο Γ. Μαρίνος (1969-74) με μετάκληση από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια ο Καθηγ. Ν. Συμεωνίδης (1975-98).

Η Έδρα Φυσικής Γεωγραφίας και το αντίστοιχο εργαστήριο διευθυνόμενη από τον Καθηγ. Ι. Τρικκαλινό (1931-1958), ιδρύονται το έτος 1931 και έδρα αρχικά το Αστεροσκοπείο. Στη συνέχεια εκλέγεται Καθηγητής της ο Π. Ψαριανός (1959-1974) και μετά η Εντ. Υφηγήτρια και μετέπειτα Καθηγήτρια Αθ. Παπαπέτρου-Ζαμάνη (1975-1997).

Το έτος 1931 ιδρύεται η Έδρα Σεισμολογίας και το ομώνυμο εργαστήριο με Διευθυντή τον Καθηγητή Ν. Κρητικό (1930-1947), το οποίο στεγάζεται αρχικά στο Αστεροσκοπείο. Στη συνέχεια εκλέγονται οι Αγγ. Γαλανόπουλος (1949-1978) και Ι. Δρακόπουλος (1979 - 1999).

Η Έδρα της Κοιτασματολογίας και το ομώνυμο εργαστήριο ιδρύθηκαν το έτος 1961 και ο εκλεγείς Καθηγητής Γ.Παρασκευόπουλος δίδαξε μέχρι το έτος 1983.

Με το Ν1268/82 Ιδρύεται η Σχολή Θετικών Επιστημών στη Οποία υπάγεται το Τμήμα Γεωλογίας. Οι αντίστοιχες έδρες καταργήθηκαν ενώ συγχρόνως δημιουργήθηκαν και λειτουργούν οι ακόλουθοι Τομείς:

α. Τομέας Ορυκτολογίας - Πετρολογίας

β. Τομέας Ιστορικής Γεωλογίας - Παλαιοντολογίας

γ. Τομέας Γεωγραφίας - Κλιματολογίας

δ. Τομέας Γεωφυσικής - Γεωθερμίας

ε. Τομέας Οικονομικής Γεωλογίας - Γεωχημείας

στ. Τομέας Δυναμικής - Τεκτονικής - Εφαρμοσμένης Γεωλογίας

Στο Τμήμα και στους Τομείς προσαρτώνται τα Εργαστήρια:

• Εργαστήριο Ορυκτολογίας-Πετρολογίας
• Εργαστήριο Ιστορικής Γεωλογίας-Παλαιοντολογίας
• Εργαστήριο Φυσικής Γεωγραφίας
• Εργαστήριο Κλιματολογίας
• Εργαστήριο Σεισμολογίας
• Εργαστήριο Γεωφυσικής
• Εργαστήριο Οικονομικής Γεωλογίας-Γεωχημείας
• Εργαστήριο Τεκτονικής-Γεωλογικών Χαρτογραφήσεων
• Εργαστήριο Τηλεανίχνευσης
• Εργαστήριο Φυσικών Καταστροφών

Με την Υπουργική απόφαση Β7/82/29-3-94 ΦΕΚ 252/7-4-94 άρθρο 3 δίδονται μεταπτυχιακοί τίτλοι ειδίκευσης

Το 2004 το Τμήμα Γεωλογίας μετονομάζεται σε Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος καλύπτοντας και όλα εκείνα τα αντικείμενα των Γεωεπιστημών που σχετίζονται με το Περιβάλλον.