Ε5203 - ΗΦΑΙΣΤΕΙΟΛΟΓΙΑ
Περιεχόμενο Μαθήματος
Σκοπός του μαθήματος είναι η εισαγωγή των 3ετών φοιτητών στις βασικές έννοιες της ηφαιστειολογίας και η ολοκληρωμένη γνώση των πολυσύνθετων μηχανισμών δράσης των ηφαιστείων. Η κατανόηση των διεργασιών που συμβάλλουν στην δημιουργία και εξέλιξη του μάγματος στην περιοχή του μανδύα/γήινου φλοιού. Η αναλυτική περιγραφή των φυσικοχημικών παραμέτρων που καθορίζουν και ελέγχουν την εκρηκτική συμπεριφορά των ηφαιστειακών κέντρων. Το γεωτεκτονικό περιβάλλον εξέλιξης των ηφαιστείων στο πλαίσιο της θεωρίας των λιθοσφαιρικών πλακών.
Βασικές αρχές - η σε βάθος γνώση των όρων της ηφαιστειολογίας. Γίνεται αναφορά στην γεωγραφική θέση και διαχρονική εξέλιξη ηφαιστείων. Κατανομή της πρόσφατης και σημερινής ηφαιστειακής δραστηριότητας στην επιφάνεια της γης. Ταξινόμηση Ηφαιστείων - με βάση τα γεωτεκτονικά χαρακτηριστικά των ηφαιστείων και τα πετρογραφικά τους γνωρίσματα. Ηφαιστειακές σειρές - Κατανόηση των φυσικοχημικών χαρακτηριστικών των λαβών. Η σημασία και ο ρόλος που διαδραματίζουν οι παράμετροι όπως θερμοκρασία-Πίεση – ιξώδες - ταχύτητα ροής και μορφή της λάβας). Λιθοσφαιρικές πλάκες και ηφαίστεια - εξέλιξη της ηφαιστειότητας σε παγκόσμια κλίμακα σύμφωνα με τη θεωρία κίνησης των λιθοσφαιρικών πλακών στο χρόνο και το χώρο. Μηχανισμός ηφαιστειακών εκρήξεων - Γίνεται αναφορά στους μηχανισμούς ανόδου του μάγματος στο εσωτερικό της γης. Εξετάζεται η διαταραχή της ισορροπίας ηφαιστειακών συστημάτων. Μηχανισμοί διάρρηξης του μάγματος και σχηματισμός εκρηκτικών στηλών. Τύποι ηφαιστειακών εκρήξεων - Γίνεται αναλυτική περιγραφή στους τύπους των ηφαιστειακών εκρήξεων λαμβάνοντας υπόψη διάφορα ποιοτικά και ποσοτικά κριτήρια όπως ο τρόπος εκτίναξης ων ηφαιστειακών προϊόντων, οι διαστάσεις και το σχήμα του ηφαιστειακού οικοδομήματος, ο ρυθμός εκρηκτικής συμπεριφοράς του ηφαιστείου και ο βαθμός επικινδυνότητας. Μετα-ηφαιστειακά φαινόμενα - Περιγράφονται τα είδη των ηφαιστειακών προιόντων που εξέρχονται από τα ηφαίστεια όπως ατμίδες, φουμαρόλες, σολφατάρες και θερμομεταλλικές πηγές. Είδη ηφαιστειακών προϊόντων - Μορφολογικά χαρακτηριστικά λαβών. Πυροκλαστικά προϊόντα (ταξινόμηση, μεταφορά και απόθεση). Διαστημική ηφαιστειότητα. Περιπτώσεις εκδήλωσης ηφαιστειότητας σε άλλους πλανήτες. Κρυο-ηφαιστειότητα και συγκριτική μελέτη με την γήινη ηφαιστειότητα. Ηφαιστειότητα και Οικολογία – γίνεται αναφορά στη σχέση με τον άνθρωπο, τον πολιτισμό και το περιβάλλον). Επικινδυνότητα σε ηφαιστείων – παραδείγματα ηφαιστειογενών περιοχών και ο βαθμός επικινδυνότητας που παρουσιάζουν. Τρόποι διαχείρισης και αντιμετώπισης κάθε μορφής ηφαιστειακού κινδύνου. Ηφαίστεια ως πηγή ενέργειας – Εξετάζονται οι περιοχές που παρουσιάζουν γεωθερμικό ενδιαφέρον, ο τρόπος δημιουργίας τους και ο βαθμός εκμετάλλευσής τους. Ηφαίστεια στον ελλαδικό χώρο – Λεπτομερής περιγραφή των ηφαιστειακών κέντρων σε διάφορες περιοχές του ελλαδικού χώρου. Ηφαιστειακά κέντρα σε ηπειρωτικό και θαλάσσιο περιβάλλον- Ηφαίστειότητα παλαιότερη του Μειοκαίνου – Πρόσφατη ηφαιστειότητα Ενεργό ηφαιστειακό τόξο Νοτίου Αιγαίου (Ηφαίστεια Μεθάνων-Σουσακίου, Μήλου, Σαντορίνης και Κω-Νισύρου.
