Υ2201 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:

Α. Παραδόσεις (Διαλέξεις) του μαθήματος

• Η ΓΗ ΩΣ ΟΥΡΑΝΙΟ ΣΩΜΑ: Το ηλιακό μας σύστημα, σχηματισμός της Γης, το εσωτερικό της γης, φλοιός- μανδύας- πυρήνας.
• Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΓΗΙΝΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ: Χάρτες, το ανάγλυφο των ηπείρων και των ωκεανών, στοιχεία χάρτη, τοπογραφικοί και γεωλογικοί χάρτες.
• Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ: Ενδογενείς και εξωγενείς διεργασίες, αποσάθρωση και διάβρωση – γενικά περί εδαφών – μετακινήσεις εδαφικών μαζών λόγω βαρύτητας.
• ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΑ ΚΑΙ ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΑΤΑ: Υδρόσφαιρα – Υδρολογικός κύκλος – Επιφανειακή απορροή και υδρογραφικά δίκτυα – υπόγεια κυκλοφορία νερού – πηγές – καρστικές μορφές.
• ΛΙΘΟΣΦΑΙΡΙΚΕΣ ΠΛΑΚΕΣ, ΓΕΝΕΣΗ- ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΩΚΕΑΝΩΝ - ΟΡΟΓΕΝΕΣΗ: Λιθόσφαιρα-ασθενόσφαιρα – θεωρία λιθοσφαιρικών πλακών – στάδια εξέλιξης ωκεανών – μηχανισμός ορογένεσης – τμήματα του ορογενετικού τόξου – τεκτονοστρωματογραφικά πεδία.
• ΣΕΙΣΜΟΙ: Γένεση σεισμών – σεισμικά κύματα – μέτρηση σεισμών – σεισμικές ακολουθίες – σεισμικές ζώνες της Γης – συνοδά καταστροφικά φαινόμενα – πρόγνωση σεισμών.
• ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ: η έννοια της ηφαιστειότητας – ανατομία και κύκλος ζωής ηφαιστείου – ζώνες ενεργής ηφαιστειακής δραστηριότητας – τύποι λαβών – μορφές ηφαιστείων – πρόγνωση ηφαιστειακού κινδύνου.
• ΟΡΥΚΤΑ ΚΑΙ ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ – ΠΥΡΙΓΕΝΗ, ΙΖΗΜΑΤΟΓΕΝΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΜΕΝΑ ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ: η έννοια του ορυκτού – κρυσταλλική δομή ορυκτών – πετρογενετικά ορυκτά – πλουτώνια και ηφαιστειακά πυριγενή πετρώματα – μάγματα – πλουτωνίτες – κλαστικά και χημικά/βιοχημικά ιζήματα – ιζηματογενή περιβάλλονται και φάσεις ιζημάτων – ορογενετικά και μη ορογενετικά περιβάλλοντα ιζηματογένεσης – γένεση και μεταμόρφωση προϋπάρχοντων πετρωμάτων – συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας στον φλοιό – γεωβαρόμετρα, γεωθερμόμετρα και φάσεις μεταμόρφωσης – είδη μεταμόρφωσης.
• ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ Η ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΛΙΘΩΜΑΤΩΝ: χρονολόγηση πετρωμάτων και γεωλογικών φαινομένων – σχετικές και απόλυτες χρονολογήσεις – η έννοια του απολιθώματος – τα απολιθώματα ως δείκτες εξέλιξης της ζωής, χρονολόγησης των πετρωμάτων και παλαιοπεριβαλλοντικών συνθηκών – ο έμβιος κόσμος στο γεωλογικό παρελθόν – προέλευση και εξέλιξη του ανθρώπου.
• ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΠΕΤΡΩΜΑΤΩΝ: είδη τεκτονικής παραμόρφωσης – επίδραση λιθολογίας και βάθους στην παραμόρφωση – πειραματική τεκτονική – ρήγματα – πτυχές – τεκτονικά καλύμματα.
• ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΕ ΤΟΠΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ - Η ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ: Ανάγνωση και ερμηνεία γεωλογικών χαρτών – στρωματογραφική διάρθρωση – στρωματογραφική στήλη – η αρχή των διατεμνόμενων σχέσεων - απλές γεωλογικές δομές σε χάρτη και η ερμηνεία τους.
• ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ: Το ελληνικό ορογενετικό τόξο – αλπικά, προαλπικά και μεταλπικά πετρώματα του ελλαδικού χώρου – γεωτεκτονικές ενότητες των Ελληνίδων – Σεισμική και ηφαιστειακή δραστηριότητα στον ελλαδικό χώρο – Συνοπτικό πλαίσιο γεωλογικής εξέλιξης του ελλαδικού χώρου.
• ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΑ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ: η έννοια του κοιτάσματος – μεταλλοφόρα κοιτάσματα και κοιτάσματα βιομηχανικών ορυκτών – μεγάλες ενότητες ενεργειακών πρώτων υλών – υδρογονάθρακες – γαιάνθρακες – ουρανιούχα κοιτάσματα – υδροηλεκτρική και γεωθερμική ενέργεια.
• ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: Περιβαλλοντική γεωλογία – φυσικές κατάστροφές και γεωλογικοί κίνδυνοι – ρύπανση του υπόγειου νερού – ατμοσφαιρική ρύπανση – η γεωλογία στα τεχνικά έργα και τον χωροταξικό σχεδιασμό – γεώτοποι και φυσικά μνημεία γεωλογικής κληρονομιάς.

Β. Ασκήσεις Πράξης

• Ασκήσεις σε απλούς γεωλογικούς χάρτες για την αναγνώριση και μελέτη γεωλογικών δομών: οριζόντια στρώματα, απλά κεκλιμμένα στρώματα, ασυμφωνίες, διερρηγμένα στρώματα, πτυχωμένα στρώματα – Τεκτονικά στοιχεία γεωλογικών στρωμάτων και επαφών – παρατάξεις και γεωμετρικά στοιχεία στρωμάτων. Απλά προβλήματα σε γεωλογικούς χάρτες: το πρόβλημα των τριών σημείων, συμπλήρωση χάρτη, κατακόρυφη γεώτρηση. Κατασκευή γεωλογικών τομών με χρήση παρατάξεων.

Γ. Άσκηση Πεδίου (Υπαίθρου)

ΜΟΝΟΗΜΕΡΗ ΑΣΚΗΣΗ ΥΠΑΙΘΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΡΝΗΘΑ: Διάκριση βασικών λιθολογικών τύπων – Είδη γεωλογικών επαφών: στρωματογραφικές, τεκτονικές – βασικές αρχές γεωλογικής χαρτογράφησης.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ και ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ:

Οργάνωση Διδασκαλίας:

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Η διαδικασία αξιολόγησης γίνεται στην ελληνική γλώσσα (υπάρχει η δυνατότητα εξέτασης στην αγγλική γλώσσα για τους φοιτητές του Erasmus), είτε με προόδους σε χωριστά τμήματα της ύλης είτε με τελική εξέταση στο σύνολο της ύλης και περιλαμβάνει:

Ι. Παραδόσεις - Διαλέξεις (37,5%)

• Προφορική Εξέταση ή/και       
  Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Σύντομης Απάντησης και Δοκιμασία Πολλαπλής Επιλογής ή/και
• Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Εκτεταμένης Απάντησης

ΙΙ. Εργαστηριακές Ασκήσεις (37,5%)

• Γραπτή εξέταση με Επίλυση Ασκήσεων και Προβλημάτων

ΙΙΙ. Ασκήσεις Πεδίου (25%)

• Προφορική εξέταση στην ύπαιθρο με παράδοση Εργασίας ή Έκθεσης

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία:

• Γεωλογία. Η επιστήμη της Γης, Παπανικολάου Δ. Ι.,Σίδερης Χ. Ι. [Κωδ. ΕΥΔΟΞΟΣ: 21407]
• GROTZINGER, J., JORDAN, T., PRESS, F., SIEVER, R., 2007. Understanding Earth, 5th ed. W.H. Freeman & Co., New York.
• LUTGENS, F., TARBUCK, E.J., 2012. Essentials of Geology. 11th Ed. 550 p. Prentice-Hall, New Jersey.           
• MARSHAK, S., 2008. Earth: portrait of a planet, 3rd ed. W.W. Norton & Co., New York.
• MONROE, J., WICANDER, R., HAZLETT, R., 2007. Physical Geology – Exploring the Earth, 6th ed. Thomson – Brooks Cole.
• MONROE, J., WICANDER, R., 2006. The changing Earth, 3rd ed. Brooks/Cole.
• THOMSON, G., TURK, J., 1998. Introduction to Physical Geology. Saunders College Publications.

¹ Ε.Φ.: Επισκέπτες Φοιτητές (π.χ. ERASMUS)