Υ2205 - ΜΑΚΡΟΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:

Α. Παραδόσεις (Διαλέξεις) του μαθήματος

• Αντικείμενο έρευνας και μέθοδοι μελέτης. Εφαρμογές της Παλαιοντολογίας. Απολίθωμα, τύποι απολιθωμάτων και τρόποι απολίθωσης, φάσεις. Σημασία των απολιθωμάτων.
• Συστηματική ταξινόμηση, κανόνες ονοματολογίας απολιθωμά­των.
• Βασικές αρχές εξέλιξης, παλαιοοικολογίας, και ταφονο­μίας.
• Απολιθώματα και γεωλογικός χρόνος, στρωματογραφική κλίμακα, βιοχρονολογία, βιοστρωματογραφία, χρονικές σταθε­ρές σε άλλες κλίμακες χρονολόγησης.
• Πρώτες μορφές ζωής, εξέλιξη των οργανισμών στο γεωλογικό χρόνο, μαζικές εξαφα­νίσεις.
• Εφαρμοσμένη Παλαιοντολογία: συμβολή της Παλαιον­τολογίας στη Στρωματογραφία, παλαιοβιογεωγραφία, παλαιο­γεωγραφία, χαρτογράφηση, παλαιοπεριβάλλον, παλαιωκεα­νογραφία, παλαιοκλιματολογία.
• Εισαγωγή στην Παλαιοντολο­γία: Κυριότερες ταξινομικές ομάδες Ασπόνδυλων και Σπονδυ­λωτών Ζώων, καθώς και Φυτών με έμφαση στον ελληνικό χώρο.
• Αρχές συντήρησης παλαιοντολογικού υλικού, παλαιοντολογι­κές ανασκαφές.
• Μουσειακή αξιοποίηση και ανάδειξη παλαιον­τολογικού πλούτου, βάσεις δεδομένων και παλαιοντολογικές συλλογές.

Β. Ασκήσεις Πράξης και Εργαστηριακές Ασκήσεις

Άσκηση 1
Αναγνώριση κατηγοριών απολιθωμάτων, τύπων απολιθωμάτων, τρόπου απολίθωσης, ονοματολογία απο­λιθωμάτων.     

Άσκηση 2
Επιστημονική βιβλιογραφία, βιβλιογραφικές βά­σεις, μέθοδοι μελέτης απολιθωμάτων, χρήση τους για υπολογισμό ηλικίας της γης

Άσκηση 3
Αναγνώριση, προσδιορισμός ειδών ανθοζώων και σπόγγων, Κατανόηση του τρόπου απολίθωσής τους. Κα­τανόηση χρήσης τους στην στρωματογραφία και το παλαιοπεριβάλλον.

Ασκήσεις 4
Αναγνώριση, προσδιορισμός ειδών βραχιονοπόδων: Κατανόηση χρήσης τους στην στρωματο­γραφία και το παλαιοπεριβάλλον.

Άσκηση 5
Αναγνώριση, προσδιορισμός ειδών δίθυρων μα­λακίων. Κατανόηση χρήσης τους στην στρωματογραφία και το παλαιοπεριβάλλον.

Άσκηση 6
Αναγνώριση, προσδιορισμός ειδών γαστεροπόδων μαλακίων. Κατανόηση χρήσης τους στην στρωματογρα­φία και το παλαιοπεριβάλλον.

Άσκηση 7
Αναγνώριση, προσδιορισμός ειδών κεφαλοπόδων μαλακίων. Κατανόηση χρήσης τους στην στρωματογρα­φία και το παλαιοπεριβάλλον.

Άσκηση 8
Αναγνώριση, προσδιορισμός τριλοβιτών, θυσα­νοπόδων, γραπτολίθων, εχινοδέρμων. Κατανόηση χρήσης τους στην στρωματογραφία και το παλαιοπεριβάλλον.

Άσκηση 9
Α΄ Πρόοδος

Άσκηση 10
Εισαγωγή στην οδοντολογία των θηλαστικών, μορφολογικοί τύποι οδόντων.

Άσκηση 11
Αναγνώριση απολιθωμάτων βασικών ταξινομι­κών ομάδων σπονδυλωτών (Ιπποειδών, Ρινοκεροτιδών, Ιπποποτάμων, Χοίρων, Προβοσκιδωτών) με βάση τα οδοντικά μορφολογικά χαρακτηριστικά τους.

Άσκηση 12
Εξάσκηση στο Μουσείο Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας του Τμήματος, αναγνώριση απολιθωμάτων, σημαντικές πανίδες σπονδυλωτών του ελληνικού χώρου.

Άσκηση 13
Β΄ Πρόοδος

Άσκηση 14
Εισαγωγή στις έννοιες της Παλαιοβοτανικής, με­θοδοι μελέτης φυτικών οργανισμών, μορφολογία φύλλου

Άσκηση 15
Αναγνώριση και προσδιορισμός φυτικών απολι­θωμάτων του Παλαιοφυτικού αιώνα. Πτεριδόφυτα, Γυ­μνόσπερμα. Προσδιορισμός στρωματογραφικής ηλικίας φυτικών συγκεντρώσεων

Άσκηση 16
Αναγνώριση και προσδιορισμός φυτικών απολι­θωμάτων του Καινοφυτικού αιώνα. Κωνοφόρα, Αγγειό­σπερμα.

Άσκηση 17
Ανασύσταση παλαιοκλιματικών παραμέτρων με βάση παλαιοβοτανικά δεδομένα

Άσκηση 18
Γ΄ Πρόοδος

Γ. Ασκήσεις Υπαίθρου

Γ1. Μονοήμερη άσκηση υπαίθρου στην ευρύτερη περιοχή Πικερμίου-Ραφήνας: Χερσαία φάση και χαρακτηριστικά Μα­κροαπολιθώματα Πικερμικής πανίδας. Θαλάσσια Φάση (Νη­ρητική) και χαρακτηριστικά Μακροαπολιθώματα σε σχηματισ­μούς του Κατώτερου Πλειόκαινου.
Συλλογή παλαιοντολογικών δειγμάτων στους σχηματισμούς αυτούς (αναγνώριση των διαφορετικών λιθολογικών οριζόν­των και τα μακροαπολιθώματα που τις χαρακτηρίζουν, μέθο­δος δειγματοληψίας, καταγραφή των στοιχείων της δειγματο­ληψίας: αναγνώριση μακροαπολιθωμάτων, ερμηνεία παλαιοπεριβάλλοντος)

Γ2. Άσκηση στο Βοτανικό Κήπο Αλεξάνδρου και Ιουλίας Διομήδους: παρατήρηση της μορφής και των επιμέρους τμη­μάτων των φυτικών οργανισμών, μελέτη φυτών από διαφορε­τικές μεγάλες ταξινομικές ομάδες, εξοικείωση με φυτικούς οργανισμούς από διαφορετικές κλιματικές ζώνες και περιοχές της Γης

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ και ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ:

Οργάνωση Διδασκαλίας:

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Γλώσσα Αξιολόγησης: Ελληνική (στην αγγλική για τους φοιτητές του Erasmus)

Αξιολογούνται:

• μικρές ατομικές εργασίες εξάσκησης 10%
• Εργασίες ασκήσεων υπαίθρου 10%        
• γραπτές εξετάσεις Προόδων ή τελική γραπτή εξέταση στο τέλος του εξαμήνου 80%

Η εξέταση περιλαμβάνει

• αναγνώριση-προσδιορισμό μακροαπολιθωμάτων
• επίλυση προβλημάτων
• ανάπτυξη θεμάτων ή/και ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Δεν υπάρχει εγχειρίδιο μαθήματος. Διατίθενται σημειώσεις των διδασκόντων μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-class

Προτεινόμενα Συγγράμματα:

• Dott, R.H. & Prothero, D.R., 1994. Evolution of the Earth. McGraw-Hill, INC.
• Γεωργιάδου-Δικαιούλια Ε., Συμεωνίδης Ν.Κ. & Θεοδώρου Γ.Ε. (2003). Παλαιοντολογία. Μέρος Β΄: Ασπόνδυλα, σελ. 1-237, Αθήνα.
• Γεωργιάδου-Δικαιούλια Ε., Συμεωνίδης Ν.Κ. & Θεοδώρου Γ.Ε. (2003). Παλαιοντολογία. Μέρος Γ΄: Σπονδυλωτά, σελ. 1-277, Αθήνα.
• Benton M.J. (2005). Vertebrate palaeontology. Blackwell Publishing, 1-455.
• Willis K., McElwain J. (2002) The Evolution of Plants. Oxford University Press, 408 Pages

Συναφή Επιστημονικά Περιοδικά:

• Palaeontology ISSN 1475-4983
• Review of Palaeobotany and Palynology ISSN: 0034-6667

¹ Ε.Φ.: Επισκέπτες Φοιτητές (π.χ. ERASMUS)