Υ3201 - ΠΥΡΙΓΕΝΗ ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ - ΜΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:

Α. Παραδόσεις (Διαλέξεις) του μαθήματος

• Τα πετρώματα και ο κύκλος τους (Ορισμοί)
• Από τη Γέννηση του Σύμπαντος στη δημιουργία και εξέλιξη της Γης – Πετρολογική θεώρηση
• Το εσωτερικό της Γης (Φλοιός – Μανδύας – Πυρήνας)
• Λιθοσφαιρικές πλάκες, μαγματισμός και ηφαιστειότητα
• Σύσταση Πυριγενών Πετρωμάτων
• Ταξινόμηση (γεωλογική, δομική, ορυκτολογική, πετροχημική, χημική) Πυριγενών Πετρωμάτων
• Δομές πυριγενών πετρωμάτων από άποψη: βαθμού κρυστάλλωσης, μεγέθους κόκκων – δομικών μονάδων τους, μορφή (σχήμα, βαθμού ιδιομορφίας) τους, τρόπου σύνδε­σης, διάταξη και προσανατολισμού τους, κατανομή και τρόπο πληρώσεως του χώρου που καταλαμβάνουν, βαθμού παραμόρφωσης ή ανακρυστάλλωσης
• Το μάγμα (τι είναι, ποια είναι τα χαρακτηριστικά του από άποψη ορυκτολογικής και χημικής σύστασης, περιεκτικότη­τας σε ομογενές τήγμα και πτητικά συστατικά, θερμοκρα­σίας, πυκνότητας, ιξώδους, ροής)
• Θερμοδυναμική μαγμάτων (εισαγωγή) – Πετρολογικός κανό­νας των φάσεων
• Τήξη και κρυστάλλωση
• Πετρολογικά συστήματα (ενός συστατικού, δυαδικά, τριαδι­κά, τετραδικά) – θεωρητικό μέρος και παραδείγματα από την πετρολογία των μαγματιτών. Εξισορροπημένη και κλασ­ματική κρυστάλλωση και τήξη, νερό και πυριτικά τήγματα, αμικτότητα μαγμάτων.
• Σχηματισμός μαγμάτων (πρωτογενή και παράγωγα μάγματα) – Μερική τήξη
• Βασαλτικό μάγμα (προέλευση, μανδυακή εστία, μητρικά πετρώματα, Φυσικοχημικοί παράγοντες ελέγχου μερικής τήξης)
• Γρανιτικό μάγμα (προέλευση, μανδυακή εστία, μητρικά πετρώματα, Φυσικοχημικοί παράγοντες ελέγχου μερικής τήξης)
• Εξέλιξη μαγμάτων (πρωτογενή και παράγωγα μάγματα, μαγματική διαφοροποίηση, ρύπανση ή αφομοίωση, ανάμιξη μαγμάτων)
• Δείκτες διαφοροποίησης
• Άνοδος μαγμάτων
• Κρυστάλλωση μαγμάτων
• Τοποθέτηση μαγμάτων (είδη μαγματικών σωμάτων)
• Ηφαίστεια και ηφαιστειότητα (ταξινόμηση, είδη, εκρηκτικό­τητα, προϊόντα, πυροκλαστικά πετρώματα)
• Ηφαιστειακά κέντρα παγκοσμίου ενδιαφέροντος
• Το ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου

Β. Ασκήσεις Πράξης και Εργαστηριακές Ασκήσεις

Ασκήσεις 1&2:
Εφαρμογή μεθόδων ταξινόμησης πυριγενών πετρωμάτων (γεωλογικές, ορυκτολογικές, χημικές). Χρήση ονοματολογίας πυριγενών πετρωμάτων. Υπολογισ­μός και μέθοδος προβολής στα διαγράμματα I.U.G.S. Υπολογισμός δυνητικής ορυκτολογικής σύστασης από επεξεργασία δεδομένων χημικής ανάλυσης ολικού πετρώματος με χρήση λογισμικού MS Office Excel σε Η/Υ.

Ασκήσεις 3&4:
Αναγνώριση δομικών χαρακτηριστικών των πυριγενών πετρωμάτων (υφή και ιστός) με βάση μορφο­λογικές, ορυκτολογικές και τεκτονικές παραμέτρους.

Άσκηση 5:
Αναγνώριση και προσδιορισμός πετρογραφικών χαρακτηριστικών (μακροσκοπικά και μικροσκοπικά) των Όξινης Σύστασης Πλουτώνιων Πετρωμάτων (Γρανιτοειδή).

Άσκηση 6:
Αναγνώριση και προσδιορισμός πετρογραφικών χαρακτηριστικών (μακροσκοπικά και μικροσκοπικά) των Ενδιάμεσης και Βασικής Σύστασης Πλουτώνιων Πετρωμά­των (Διοριτικά, Γαββρικά).

Άσκηση 7:
Αναγνώριση και προσδιορισμός πετρογραφικών χαρακτηριστικών (μακροσκοπικά και μικροσκοπικά) των Υπερβασικής Σύστασης Πλουτώνιων Πετρωμάτων (Περι­δοτίτες, Πυροξενίτες) και των ενοτήτων των Οφιολιθικών Συμπλεγμάτων.

Άσκηση 8:
Αναγνώριση και προσδιορισμός πετρογραφικών χαρακτηριστικών (μακροσκοπικά και μικροσκοπικά) των Όξινης Σύστασης Ηφαιστειακών Πετρωμάτων (Ρυολιθικά).

Άσκηση 9:
Αναγνώριση και προσδιορισμός πετρογραφικών χαρακτηριστικών (μακροσκοπικά και μικροσκοπικά) των Ενδιάμεσης και Βασικής Σύστασης Πλουτώνιων Πετρωμά­των (Τραχίτες, Ανδεσίτες, Βασάλτες).

Άσκηση 10:
Αναγνώριση και προσδιορισμός πετρογραφικών χαρακτηριστικών (μακροσκοπικά και μικροσκοπικά) των Φλεβικών Πετρωμάτων.           

Άσκηση 11:
Αναγνώριση και προσδιορισμός πετρογραφικών χαρακτηριστικών (μακροσκοπικά και μικροσκοπικά) των Πυροκλαστικών Πετρωμάτων.

Ασκήσεις 12&13:
Κατασκευή, εφαρμογή και ερμηνεία δυα­δικών διαγραμμάτων φάσεων.

Γ. Μονοήμερη Άσκηση Υπαίθρου στη Δ. Αττική - Κορινθία

Πυροκλαστικά πετρώματα Τριαδικής ηλικίας (Πάρ­νηθα), Οφιολιθικό σύμπλεγμα Γερανείων (Δ. Κορινθία), Ηφαι­στειακά πετρώματα Τεταρτογενούς (Α. Κορινθία).

Μελέτη πυριγενών πετρωμάτων διαφόρων λιθολογιών (όξινης σύστασης πυροκλαστικά, μανδυακά υπερβασικής σύστασης, λάβες και πυροκλαστικά βασικής σύστασης). Εκπαίδευση σε μεθόδους εργασίας πεδίου, ανάπτυξη μεθόδων δειγματολη­ψίας, αναγνώριση κύριων ορυκτολογικών συστατικών πυριγε­νών πετρωμάτων, δομικών και μορφολογικών τους χαρακτη­ριστικών, ταξινόμηση πυριγενών πετρωμάτων με βάση τα μακροσκοπικά πετρογραφικά χαρακτηριστικά τους. Συλλογή, σύνθεση και αξιολόγηση πετρολογικών και γεωλογικών δεδομένων, σύνταξη έκθεσης.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ και ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ:

Οργάνωση Διδασκαλίας:

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Γλώσσα Αξιολόγησης: Ελληνική (στην αγγλική για τους φοιτητές του Erasmus).

• Στο θεωρητικό τμήμα η βαθμολογία στηρίζεται στη γραπτή εξέταση που περιλαμβάνει:
• Γραπτή εξέταση (50%)

Στο πρακτικό τμήμα η βαθμολογία στηρίζεται στη γραπτή εξέτα­ση και στην αναγνώριση πετρωμάτων και διαμορφώνεται ως εξής:

• Γραπτή εξέταση (21%)
• Αναγνώριση πετρωμάτων (21%)
• Άσκηση πεδίου (8%)

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Συνιστώμενη Βιβλιογραφία προς μελέτη:

• Σημειώσεις Διδασκόντων και Ύλη που έχει αναρτηθεί στο e-class

Προτεινόμενα Συγγράμματα:

• Κοκκινάκης, Α. (2011): «Μαγματικά Πετρώματα», σελ. 389.
• Best, M.G. (2002): Igneous and Metamorphic Petrology (2nd Edition), p. 752.
• Philpotts, A. & Ague, J.J. (2009): Principles of Igneous and Metamorphic Petrology (2nd Edition), p. 684.
• Winter, J.D. (2009): Principles of Igneous and Metamorphic Petrology (2nd Edition), p. 720.

¹ Ε.Φ.: Επισκέπτες Φοιτητές (π.χ. ERASMUS)