Υ4206 - ΙΖΗΜΑΤΟΓΕΝΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΚΑΙ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:

Α. Παραδόσεις (Διαλέξεις) του μαθήματος

Εισαγωγή Βασικές έννοιες της Ιζηματολογίας, βασικές αρχές και εφαρμογές της στην βιομηχανική χρήση των ιζημάτων και των ιζηματογενών πετρωμάτων, ιστορική ανασκόπηση της ανάπτυξης του αντικειμένου της Ιζηματολογίας στον Ελλαδικό χώρο

Φυσική Ιζηματολογία - Μηχανισμοί μεταφοράς των ιζημάτων – Βασικοί τύποι απόθεσης - Κατάταξη ιζημάτων γίνεται ανα- φορά στις ιδιότητες των ιζηματογενών κόκκων στις μεθόδους κατασκευής των κοκκομετρικών κατανομών, στη χρήση βασικών εννοιών περιγραφικής στατιστικής, στην επεξεργασία και αξιολόγηση των στατιστικών παραμέτρων των κοκκομετρικών καμπυλών και στην ταξινόμηση των ιζημάτων. Επιπλέον εξετάζονται οι τρόποι μεταφοράς των ιζημάτων, η πηγή προέλευσης των διαφόρων κόκκων και γίνεται προσπάθεια κατανόησης του τρόπου μεταφοράς και απόθεσής τους. Παράλληλα αναφέρονται οι βασικοί τύποι απόθεσης και οι βασικές αρχές που διέπουν τις κοκκομετρικές κατανομές καθώς και η σχέση τους με την περιβαλλοντική ανάλυση.

Ιζηματογενείς Δομές βασικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα για το σχηματισμό των ιζηματογενών δομών, ανόργανων και βιογενών (ιχνοφάσεις), καθώς επίσης μέσω φωτογραφικών απεικονίσεων και γραφημάτων αναπτύσσονται τεχνικές και δεξιότητες στην αναγνώρισή τους κατά την εργασία πεδίου. Γίνεται άμεση συσχέτιση αυτών με τα περιβάλλονται ιζηματογένεσεις και τις διαδικασίες απόθεσης αυτών Περιγράφεται ο τρόπος και οι διεργασίες σχηματισμού των ανόργανων δομών

Περιβάλλοντα Ιζηματογένεσης και Ιζηματογενείς Φάσεις αφορά στα περιβάλλοντα ιζηματογένεσης και τις ιζηματογενείς φάσεις, όπως καθορίζονται με βάση τις φυσικές, χημικές και βιολογικές διεργασίες οι οποίες λαμβάνουν χώρα κατά το σχηματισμό, τη μεταφορά και την απόθεση των ιζημάτων. Επιπλέον περιλαμβάνονται οι τεχνικές και οι μέθοδοι περιγραφής και ερμηνείας των περιβαλλόντων ιζηματογένεσης και των ιζηματογενών φάσεων και πως αυτά μεταβάλλονται χωροχρονικά

Ηπειρωτικά Περιβάλλοντα Ιζηματογένεσης (α) παγετώδη, (β) αιολικά, (γ) αλλουβιακά (δ) ποτάμια και (ε) λιμναία

Περιθωριακά θαλάσσια/μεταβατικά περιβάλλοντα ιζηματογένεσης (α) δέλτα, (β) λιμνοθάλασσες, (γ) παράκτια έλη, (δ) φραγματοειδείς νησίδες, (ε) παλιρροϊκά πεδία και (στ) εστουάρες/ποταμόκολποι. Τρόποι σχηματισμού και εξέλιξης των παράκτιων αυτών περιβαλλόντων, η επίδραση σε αυτά του κλίματος, της τεκτονικής και τις γεωμορφολογικής εξέλιξης της περιοχής. Ως ευαίσθητα περιβαλλοντικά οικοσυστήματα και στις περισσότερες περιπτώσεις προστατευόμενα από διεθνείς συνθήκες γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην επίδραση της ανθρώπινης δραστηριότητας και της κλιματικής αλλαγής σε αυτά. Μια σειρά από παραδείγματα του ελλαδικού χώρου περιγράφονται ως περιπτώσεις μελέτης.

Θαλάσσια περιβάλλοντα ιζηματογένεσης περιβάλλοντα ιζηματογένεσης που αναπτύσσονται σε ρηχό θαλάσσιο περιβάλλον και στη βαθιά ανοιχτή θάλασσα τα οποία μπορούν να διακριθούν σε αποθέσεις κρηπίδας, υποθαλάσια ριπίδια και πελαγικά περιβάλλοντα απόθεσης. Σύγχρονα και παλαιά θαλάσσια περιβάλλοντα, σε παγκόσμια κλίμακα αλλά και από την Μεσόγειο θάλασσα.

Ηφαιστειοκλασιτκή ιζηματογένεση ταξινόμηση ηφαιστειοκλα- στικών ιζημάτων, πυροκλαστικές ροές και υπεύθυνοις μηχανισμοί δημιουργίας τους, ηφαιστειοκλαστικές ακολουθίες, ιγνιμ- βριτικές αποθέσεις και δομές.

Ανθρακική ιζηματογένεση παράγοντες που ελέγχουν την ανθρακική ιζηματογένεση και τα συστατικά της, ταξινόμηση και μικροφασική ανάλυση των ανθρακικών πετρωμάτων, διαδικασίες δημιουργίας ανθρακικών ακολουθιών, περιβάλλοντα ανθρακικής ιζηματογένεσης: νηρητικά ανθρακικά περιβάλλοντα (ανθρακικές πλατφόρμες ήπιας κλίσης, περιπαλιρροιακά περιβάλλοντα, υποπαλιρροιακά περιβάλλοντα, κρηπίδα, ύφαλοι και υφαλώδεις συγκεντρώσεις), πελαγικό ανθρακικό περιβάλλον. Παραδείγματα νηρητικών και πελαγικών περιβαλλόντων, σε παγκόσμια κλίμακα αλλά και στην Μεσόγειο θάλασσα.

Βασικές Αρχές Στρωματογραφίας Ιζηματογενών Ακολουθιών: Περιγραφή και ανάλυση των κύριων στρωματογραφικών επιφανειών κατά την διάρκεια του κυκλικών μεταβολών της θαλάσσιας στάθμης (επίκλυση-απόσυρση)".

Β. Ασκήσεις Πράξης και Εργαστηριακές Ασκήσεις

Άσκηση 1 Τριγωνικά συστήματα ταξινόμησης των ιζημάτων σε λιθολογικούς τύπους.

Άσκηση 2 Κοκκομετρική ανάλυση - Φυσικές ιδιότητες των ιζημάτων.

Άσκηση 3 Υπολογισμός μαγνητικής επιδεκτικότητας.

Άσκηση 4 Μηχανισμός έναρξης μεταφοράς ιζήματος (sediment erosion threshold)".

Άσκηση 5 Βαρυτικές κινήσεις μαζών ιζημάτων (ολισθήσεις, ροές κορημάτων/λασποροές, ίξώδεις ροές: τουρβιδιτικά ρεύματα).

Άσκηση 6 Ιζηματογενείς Δομές.

Άσκηση 7 Ανθρακική ιζηματογένεση - Συστατικά και ταξινόμηση ανθρακικών ακολουθιών

Γ. Άσκηση Πεδίου (Υπαίθρου)

Μονοήμερη άσκηση υπαίθρου σε Αλεποχώρι.
Νεογενή ιζήματα στη λεκάνη των Μεγάρων, λιθοστρωματογραφική κολώνα νεογενών θαλάσσιων, λιμναίων και αλλουβιακών ιζηματογενών φάσεων, συλλογή δειγμάτων, καταγραφή επιτόπιων παρατηρήσεων επί των φυσικών τομών και κατασκευή λιθοστρωματογραφικής κολώνας και ερμηνεία του παλαιοπεριβάλλοντος ιζηματογένεσης.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ και ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ:

Οργάνωση Διδασκαλίας:

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Γλώσσα Αξιολόγησης: Ελληνική (στην αγγλική για τους φοιτητές του Erasmus)

Στο εργαστηριακό τμήμα αξιολογούνται οι μικρές ατομικές ερ­γασίες εξάσκησης και οι γραπτές εξετάσεις Α & Β Προόδου που περιλαμβάνουν:

• μεθοδολογία μελέτης της υφής των κλαστικών ιζημάτων
• αναγνώριση ιζηματοδομών και λιθοφάσεων
• μεθόδους αναγνώρισης, μελέτης και ερμηνείας των κλαστικών και ανθρακικών ιζηματολογικών ακολουθιών και διεργασιών

Στο θεωρητικό τμήμα η βαθμολογία στηρίζεται στη γραπτή εξέ­ταση που περιλαμβάνει:

• ανάπτυξη θεμάτων ή/ και ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής
• απαντήσεις σε ερωτήσεις κρίσεως σύμφωνα με την άσκηση πεδίου

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία:

• Mike Leeder,2011. Sedimentology and Sedimentary Basins: From Turbulence to Tectonics, 784 pages, Wiley- Blackwell, ISBN: 978-0-632-03627-1
• Harold G. Reading,(Editor), 1996. Sedimentary Environments, Facies and Stratigraphy, 704 pages, Wiley, ISBN: 978-0-632-03627-1.
• Gary Nickols, 2009. Sedimentology and Stratigraphy,432 pages Wiley-Blackwell, ISBN-13: 978-1405135924, ISBN-10:1405135921.
• Catuneanu O. (2006). Principles of Sequence Stratigraphy, 1st Edition. Elsevier: The Netherlands
• Flügel, E. Microfacies Analysis of Limestones: Analysis, Interpretation and Application; Springer Verlag: Berlin, Germany, 2004; p. 976.
• Flügel, E. Microfacies Analysis of Carbonate Rocks; Springer Verlag: Berlin, Germany, 2010; p. 745.
• Selley Richard C., 2000. Applied Sedimentology. Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-636375-3.X5001-0
• McLane, Michael, 1995. Sedimentology. Oxford University Press. p.448.

Συναφή Επιστημονικά Περιοδικά:

• Sedimentology (IAS), Wiley-Blackwell
• Sedimentary Petrology
• The Journal of Sedimentary Research, SEPM, Tulsa, OK
• Carbonates
• Sedimentary Geology, Elsevier
• Basin Research
• Facies, Springer
• Journal of Sedimentary Environments

¹ Ε.Φ.: Επισκέπτες Φοιτητές (π.χ. ERASMUS)