Υ7202* - ΓΕΝΕΣΗ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΩΝ

*παλαιό πρόγραμμα σπουδών

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:

Α. Παραδόσεις (Διαλέξεις) του μαθήματος

Το περιεχόμενο του μαθήματος διαρθρώνεται στις παρακάτω θεματικές ενότητες-κοιτασματολογικούς τύπους:

(1) Μοντέλα Γένεσης Μαγματικών Κοιτασμάτων.
Θεμελιώ­δεις πετρολογικές και γεωχημικές διεργασίες σχηματισμού μαγμα­τικών κοιτασμάτων. Κοιτάσματα χρωμίτη. Κοιτάσματα μετάλλων της ομάδας των σπανίων γαιών (REE) σε καρμπονα­τίτες, αλκαλικές μαγματικές διεισδύσεις, πηγματίτες. Κοιτάσ­ματα μετάλλων της ομάδας του λευκόχρυσου (PGM). Κοιτάσ­ματα θειούχων μεταλλευμάτων Ni–Cu σε βασικά και υπερβασικά πετρώματα.

(2) Μοντέλα Γένεσης Υδροθερμικών Κοιτασμάτων.
Θεμελιώ­δεις υδροθερμικές διεργασίες. Γένεση υδροθερμικών κοιτασ­μάτων που σχηματίζονται γύρω από μαγματικά κέντρα: Κοι­τάσματα τύπου Skarn και από αντικατάσταση ανθρακικών. Συ­στήματα Πορφυρικού Χαλκού Cu και Κοιτάσματα Cu-Au-Mo Πορφυρικού τύπου. Κοιτάσματα Cu-Au–Ag Υψηλής Θείωσης. Επιθερμικά κοιτάσματα Au–Ag Χαμηλής Θείωσης.
Γένεση υδροθερμικών κοιτασμάτων που σχηματίζονται στο θαλάσσιο πυθμένα: Θεμελιώδεις αρχές υποθαλάσσιας υδρο­θερμικής μεταλλογένεσης. Κοιτάσματα συμπαγών θειούχων μεταλλευμάτων σε ηφαιστειακά πετρώματα–(VMS) – Υποθα­λάσσια μεταλλοφόρα ιζήματα. Υποθαλάσσια μεταλλογένεση: Κοιτάσματα Mn σε ιζήματογενή πετρώματα – Μαγγανιούχοι κόνδυλοι. Σιδηρομαγγανιούχες (Fe-Mn) επιφλοιώσεις εμπλου­τισμένες σε Co, Te, Mo κλπ.

(3) Μοντέλα Γένεσης Κοιτασμάτων σε ιζηματογενή περιβάλ­λοντα.
Χημική ιζηματογένεση ─ Ταινιωτοί Σιδηρούχοι Σχημα­τισμοί (Banded iron Formations/BIF). Κλαστική ιζηματο­γένεση και συγκέντρωση βαρέων ορυκτών ─ προσχωματικά κοιτάσμα­τα (placer). Κοιτάσματα Εβαποριτών. Κοιτάσματα μαγνησίτη.

(4) Μοντέλα Γένεσης Υπολειματικων.
Κοιτασμάτων. Επιφα­νειακές και υπεργενετικές διεργασίες ─ Θεμελιώδεις διεργασ­ίες χημικής αποσάθρωσης. Λατεριτικά κοιτάσματα Ni-Fe(–Co, Au). Βωξιτικά κοιτάσματα-Καρστικοί Βωξίτες.

(5) Μοντέλα Γένεσης Κοιτασμάτων Βιομηχανικων ορυκτών.
Κοιτάσματα Μπεντονίτη. Κοιτάσματα Περλίτη. Κοιτάσματα Ζεολίθων

Β. Ασκήσεις Πράξης και Εργαστηριακές Ασκήσεις

ΜΕΡΟΣ Α΄:
Εργαστηριακές Ασκήσεις προσδιορισμού της ορυκτολογικής σύστασης, και ερμηνείας υφών και ιστών, μεταλλευμάτων και εξαλλοιώσεων, σε δείγματα χειρός και στο μικροσκόπιο (ανακλώμενο και διερχόμενο φως).

ΜΕΡΟΣ Β΄:
Εργαστηριακές ασκήσεις κατανόησης μηχανισ­μών συγκέντρωσης ορυκτών και μετάλλων σε οικονομικά κοιτάσματα, μέσω εξέτασης αντιπροσωπευτικών δειγμά­των μεταλλευμάτων από πυρήνες γεωτρήσεων.

ΜΕΡΟΣ Γ΄:
Εργαστηριακές ασκήσεις με χάρτες και τομές για την κατανόηση στρωματογραφικού και τεκτονικού ελέγχου κοιτασμάτων.

Γ. Ασκήσεις Πεδίου (Υπαίθρου)

Δύο (2) μονοήμερες ασκήσεις υπαίθρου: (1) Λατεριτικά σιδη­ρονικελιούχα (Ni-Fe) κοιτάσματα, (2) Βωξιτικά κοιτάσματα, (3) Κοιτάσματα Fe τύπου Skarn, Κοιτάσματα Mo πορφυρικού τύ­που και κοιτάσματα Pb-Zn-Ag από αντικατάσταση ανθρακι­κών. Αναγνώριση και ανάλυση Μεταλλογενετικών Χαρακτηρι­στικών (ΜΧ) στην ύπαιθρο, δηλ. λιθολογικά, τεκτονικά, μορ­φολογικά, ορυκτολογικά-μεταλλεύματα-σύνδρομα ορυκτά. Συγγραφή Έκθεσης (ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ!) στην οποία περιγράφονται τα ΜΧ, και σε συνδυασμό με βιβλιογραφικά και άλλα δεδομε­να και πληροφορίες, σύνθεση του σχετικού Μοντέλου Γένεσης Κοιτασμάτων για την αντίστοιχη περιοχή

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ και ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ:

Οργάνωση Διδασκαλίας:

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Οι φοιτητές αξιολογούνται στην ελληνική γλώσσα (υπάρχει δυνατότητα αξιολόγησης στα αγγλικά για φοιτητές Erasmus). Ο τελικός βαθμός διαμορφώνεται ως εξής:

Ι. Προφορική Εξέταση επί της Διδακτέας Ύλης και Πρακτική Εξέταση Δειγμάτων Χειρός

Χρησιμοποιείται μια ποικιλία τεχνικών αξιολόγησης:

• Eρωτήσεις που καλύπτουν όλη τη διδακτέα ύλη: Αξιολογείται η επίτευξη ή όχι των μαθησιακών στόχων και ιδιαίτερα η προσπάθεια που καταβάλλεται από το φοιτητή για την επίτευξή τους
• Ερωτήσεις κρίσεως: Αξιολογείται η ικανότητα των φοιτητών να σκέφτονται, να οργανώνουν, να συνδέουν γνώσεις και να εκφράζονται µε δικά τους λόγια χρησιμοποιώντας πάντα την κατάλληλη επιστημονική ορολογία.
• Σωστό ή λάθος: Για την αύξηση της αξιοπιστίας αυτού του τύπου ερωτήσεων ζητείται από τους φοιτητές να εξηγήσουν και να δικαιολογήσουν την απάντησή τους.

Οι πιθανές ερωτήσεις ή θέματα προς προφορική εξέταση, αναλύονται λεπτομερώς στους φοιτητές κατά την διάρκεια των Διαλέξεων, Εργαστηριακών ασκήσεων ή Ασκήσεων Υπαίθρου.
(70% του τελικού βαθμού)

ΙΙ. Ενεργή συμμετοχή στην υποχρεωτική άσκηση υπαίθρου

• Διεξάγονται υποχρεωτικές ασκήσεις υπαίθρου, οι ασκούμενοι παραδίδουν έκθεση και ο βαθμός της αντιστοιχεί στο 30% του τελικού βαθμού

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία:

• Pohl  W.-L., Economic Geology Principles and Practice: Metals, Minerals, Coal and Hydrocarbons – Introduction to Formation and Sustainable Exploitation of Mineral Deposits, Blackwell Publishing Ltd., 2011. [Κωδ. ΕΥΔΟΞΟΣ: 80504203, electronic resource PDF
• Σκαρπέλης, Ν. (2006) Εισαγωγή στην Κοιτασματολογία. Σημειώσεις.
• Παρουσιάσεις ppt των παραδόσεων των μαθημάτων που έχουν αναρτηθεί στο e-class ΕΚΠΑ
• Robb, L. (2004) Introduction to ore-forming processes, Oxford (Blackwell Publishing). 373 pp

Συναφή Επιστημονικά Περιοδικά:

• Economic Geology, Society of Economic Geologists (SEG)
• Mineralium Deposita, Springer Link
• Ore Geology Reviews, Elsevier

¹ Ε.Φ.: Επισκέπτες Φοιτητές (π.χ. ERASMUS)